To
σπήλαιο Φράγχθι βρίσκεται στη Ν.Δ. Αργολίδα, στη βόρεια ακτή του κόλπου της
Κοιλάδας. Κατοικήθηκε κυρίως κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική (40-10.000 π.Χ.), τη
Μεσολιθική (9-7.000 π.Χ.) και τη Νεολιθική περίοδο (7-3.000π.Χ.).
Στην Παλαιολιθική και Μεσολιθική το Φράγχθι υπήρξε
καταφύγιο μετακινούμενων κυνηγών, τροφοσυλλεκτών και ψαράδων, οι οποίοι
χρησιμοποιούσαν για τις καθημερινές τους ανάγκες εργαλεία φτιαγμένα από σκληρές
και αιχμηρές πέτρες, όπως ο πυριτόλιθος και ο οψιανός. Η Μεσολιθική είναι
ιδιαίτερα σημαντική για την ιστορία του σπηλαίου, καθώς συνδέεται με κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές.
Πραγματοποιούνται οι πρώτοι ενταφιασμοί, τα ταξίδια ανοιχτής θαλάσσης και
εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα συστηματικής αλιείας.
Στη Νεολιθική, η κατοίκηση επεκτάθηκε
εκτός του σπηλαίου, στον παρακείμενο υπαίθριο χώρο. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού
του οικισμού, το οποίο ονομάζεται Παραλία, είναι σήμερα καταβυθισμένο λόγω της
ανόδου της θαλάσσιας στάθμης. Σπήλαιο και υπαίθριος χώρος αποτέλεσαν το χώρο
δραστηριοτήτων μιας κοινότητας γεωργών και κτηνοτρόφων, η οποία διατηρούσε
επαφές με πολλές περιοχές του νοτίου Αιγαίου. Οι κάτοικοι του οικισμού
χρησιμοποιούσαν πλήθος λίθινων εργαλείων, όπως λεπίδες για δρεπάνια,
μαχαιράκια, αιχμές βελών, μυλόπετρες, τσεκουράκια και αξίνες, αλλά και πολλά
οστέινα, όπως αγκίστρια, σπάτουλες και σουβλιά. Πολλά είδη της καθημερινής τους
εργαλειοθήκης δεν έχουν σωθεί λόγω του φθαρτού τους χαρακτήρα. Για την
εξυπηρέτηση των καθημερινών τους αναγκών, οι κάτοικοι είχαν διαμορφώσει το
εσωτερικό του σπηλαίου σε επιμέρους χώρους χρήσης, κάποιοι από τους οποίους
περιείχαν λιθόστρωτα δάπεδα ή εστίες φωτιάς. Στον υπαίθριο χώρο, τα σπίτια τους
ήταν απλές κατασκευές με λίθινη θεμελίωση, δάπεδα από πατημένο πηλό και τοίχους
σοβατισμένους για μόνωση και καθαριότητα. Τόσο το σπήλαιο όσο και ο υπαίθριος
χώρος χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς και ως τόποι ενταφιασμού. Μία από τις
καινοτομίες της περιόδου είναι η κατασκευή αγγείων και ειδωλίων από ψημένο
πηλό. Κάποια από τα αγγεία έφεραν περίτεχνη πολύχρωμη διακόσμηση. Όπως οι
προκάτοχοί τους, έτσι και οι Νεολιθικοί κάτοικοι του σπηλαίου φρόντιζαν για τον
καλλωπισμό τους φτιάχνοντας κοσμήματα από απλά φυσικά υλικά, όπως τα θαλάσσια
κοχύλια.
Κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ου
αιώνα το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως εποχικό ποιμνιοστάσιο.
Αρχαιολογικές έρευνες στον
οικισμό διενεργήθηκαν μεταξύ 1969-1979 από το Πανεπιστήμιο Ιντιάνα (Η.Π.Α.),
υπό την αιγίδα της Αμερικάνικης Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Το
πρόγραμμα ανάδειξης υλοποιήθηκε από την Εφορεία
Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδας.
Franchthi cave is located on the northern side
of Koiladha Bay in the southwestern Argolid. It was occupied during the Upper
Palaeolithic (40-10,000 B.C.), Mesolithic (9-7,000 B.C.) and Neolithic periods
(7-3,000 B.C.).
During the Palaeolithic and Mesolithic,
the cave was inhabited seasonally by mobile hunter-gatherers and fishermen who
used tools made of hard and sharp stones such as flint and obsidian. The
Mesolithic is an important period in the history of the site marked by key
social and economic changes. These included organised burials, open water
seafaring and intensive fishing.
During the Neolithic, occupation was
year-round and extended out of the cave and along the present sea shore, the
largest part of which is now submerged due to rising sea levels. The settlement
was lived in by a community of farmers and herders, and formed part of a larger
network of sites in the southern Aegean. New types of stone tools appeared
including sickle blades, knives, millstones and axes as well a variety of tools
made of organic materials such as fish hooks, spatulas and awls. Other
types of tools have left no traces due
to their perishable nature. Inside the cave, every day activities were carried
out in designated areas, some of which were stone paved or contained hearths.
In the open-air settlement along the coast, houses were simple with stone
foundations, clay floors and plastered walls for insulation and hygiene. Both
the cave and open-air settlement were also occasionally used for burials. One
of the most important innovations of the period was clay firing of pots and
figurines, some of which were colorfully decorated. Like their predecessors,
the Neolithic inhabitants of Franchthi adorned themselves with ornaments made
of seashells and other natural materials.
For most of the 20th century the
cave was used as a seasonal animal pen.
Excavations within the cave and along the
open-air settlement were carried out between 1967-1979 by Indiana University,
under the auspices of the American School of Classical Studies at Athens. The
current development work was carried out by the Ephorate of
Palaeoanthropology-Speleology of Southern Greece.
