Η Λενέτα Στράνη ,φίλη από την Ζάκυνθο, είχε επιμεληθεί αφιλοκερδώς την έκδοση από τον Δήμο Κρανιδίου το 2001, του βιβλίου "ΚΕΙΜΕΝΑ" "ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΕΠΟΥΛΗΣ" και είχε πάρει τότε μέρος ως κεντρική εισηγήτρια στην παρουσίαση του βιβλίου στην πλατεία Ηρώων του Κρανιδίου. Η παρα κάτω πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή της παραχωρήθηκε και δημοσιεύθηκε πρόσφατα στήν εφημερίδα της Ζακύνθου "αποψη".
Η Λενέτα Στράνη κατάγεται από τη Ζάκυνθο, όπου έζησε τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια. Σπούδασε ψυχολογία και εργάστηκε στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις, στον τοµέα των Διεθνών Σχέσεων. Ασχολείται µε τη λογοτεχνία, το παιδικό βιβλίο και την ποίηση. Έχουν κυκλοφορήσει τέσσερα βιβλία της από τις εκδόσεις «Δωρικός»: Μια ιστορία στο λιβάδι, Ο ήλιος κλαίει, Για να λέµε καληµέρα, Ο κόκκινος φιόγκος του Προ. Μια ποιητική συλλογή µε τίτλο Διεθνή Ύδατα από τις εκδόσεις «στιγµή" το 2008, και ένα θεατρικό έργο, Στου αµπελιώνε τσι φουρκάδες ή ο γάµος πάει αµόντε, σε ζακυνθινό γλωσσικό ιδίωµα, από τις «Εκδόσεις του Πανεπιστημίου Πατρών" το 2010. Στίχοι της µελοποιήθηκαν από τον συνθέτη Τιµόθεο Αρβανιτάκη. Έχει συνεργαστεί µε λογοτεχνικά περιοδικά, επτανησιακά έν- τυπα και εφηµερίδες. Ήταν υπεύθυνη έκδοσης του περιοδικού της Λέσβου Το Ροδοστάλι. Ζει µόνιµα και εργάζεται στην Αθήνα.
Συναντήσαμε την Λενέτα Στράvη στο σπίτι της στην Αθήνα. .Ο προσωπικός της χώρος, απέπνεε θαλπωρή και ζεστασιά. Παντού απλωμένα συναισθήματα. Τα βιώματα και οι εμπειρίες της μας προσέφεραν όλες τις μυρωδιές, τους ήχους και τα χρώματα μιας εποχής που, μάλλον μας εγκατέλειψε. Προβληματισμένη μα και αισιόδοξη, γεμάτη νοσταλγία για τη Ζάκυνθο, μας μίλησε στη «δική» μας τη γλώσσα, για τις διαπροσωπικές σχέσεις, το παιδικό βιβλίο, την ποίηση, την αλλοτρίωση-αποξένωση, μα κυρίως για την ελπίδα να ξαναφτιάξουμε τον τόπο και τους «ανθρώπους» μας ... Τα παιδικά χρόνια στην αλλοτινή Ζάκυνθο
Είστε Ζακυνθινή. Κατάγεστε από αγροτική οικογένεια του Κάτω Γερακαρίου και εκεί ζήσατε τα παιδικά και εφηβικά σας χρόνια. Μιλήστε μας, για κείνη την περίοδο της ζωής σας. Ποιες εικόνες κρατήσατε στη μνήμη σας απ' το περιβάλλον, την καθημερινότητα, τους ανθρώπους; Τι πήρατε μαζί σας φεύγοντας;
Η δική μας γενιά δε γνώρισε τις μεγάλες καταστροφές που κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, έπληξαν τον τόπο: Παγκόσμιοι πόλεμοι, εμφύλιος, πείνα, σεισμοί. Έζησε όμως, και με το παραπάνω, όλες τις οδυνηρές τους συνέπειες.
Αναστηθήκαμε παίζοντας μέσα στα ερείπια των σπάνιας αρχιτεκτονική; σπιτιών μας, που για αιώνες έστεκαν όρθια, αδιάψευστοι μάρτυρες ενός μεγάλου πολιτισμού. Συρρικνωθήκαμε κάτω απ' τα θλιμμένα βλέμματα όσων μας μεγάλωσαν, αφού ακόμη επούλωναν τις πληγές τους. Κρυφτήκαμε πίσω από γκρεμισμένες λιθίες, που φύτρωναν πάνω τους μολόχες για να σκεπάζουν τα πονίδια τους.
Και στη συνέχεια, φοβισμένοι, προχωρήσαµε στην ενηλικίωσή µας, κατασκευάζοντας, ο καθένας γύρω του, σιδηρόφρακτες άµυνες. Αυτές θα φρόντιζαν για την απομάκρυνση κάθε συναισθήματος, και θα µας καθιστούσαν άτρωτους, δίχως καµιά «Αχίλλειο πτέρνα», που να επιτρέπει να µας διαπερνούν τα βέλη της συµπόνιας και της ανθρωπιάς. Έτσι, θέσαµε τα θεµέλια για να χτιστεί µια κοινωνία στεγνή και αδιάφορη, στηριγµένη στον ατοµισµό, τα µικροσυµφέροντα, την απάθεια, µε µεγάλα πνευµατικά ελλείµµατα, που βάλει, ολοένα και περισσότερο, εναντίον της αλληλεγγύης και της ουσιαστικής επικοινωνίας.
Είναι βέβαιο, ότι επιλέγoντας αυτό τον τρόπο, τα καταφέραµε σε µεγάλο βαθµό. Γίναµε πραγµατικά τόσο άτρωτοι, ώστε να µην έχουµε τη δυνατότητα να πονέσουµε, άρα και να προβληµατιστούµε.
Τα ελάχιστα υλικά αγαθά που µας πρόσφεραν τότε οι δικοί µας, µέσ' απ' τις στερήσεις τους, έγιναν για µας κύριος στόχος ζωής. Αφού αρχικά καλύψαµε τις πραγµατικές µας ανάγκες, µε την άνοδο του βιοτικού επιπέδου της χώρας, δηµιουργήσαµε και άπειρες πλασµατικές, τις οποίες κληρονοµήσαµε στα παιδιά µας. Γι' αυτό το λόγο είµαστε υπεύθυνοι, σ' ένα µεγάλο ποσοστό, όσον αφορά στη σηµερινή εικόνα έκπτωσης των κοινωνιών µας.
Δεν έχουµε την πρόθεση να παραβλέψουµε ή να µηδενίσουµε τις δικές µας προσπάθειες. Αποδεχόµαστε ότι ενηµερωθήκαµε περισσότερο και περισσότεροι, προχωρήσαµε την τέχνη και τις επιστήµες, εγκαταλείψαµε καθηλωτικές νοοτροπίες που µας στερούσαν την αυτονοµία και την ελευθερία για µια δηµιουργική διαδροµή. Εκ των υστέρων, βέβαια, ανακαλύψαµε ότι παράλληλα µε όλα αυτά, εξοβελίσαµε τον στοχασµό, µαζί κι ένα σύστηµα πνευµατικών . αξιών, που εξύψωναν την ανθρώπινη ύπαρξη.
Εγκαταστήσαμε στο υψηλότερο βάθρο την τεχνοκρατική σκέψη, η οποία συμπορεύεται με την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας, προς χάριν της υλικής και μόνο άνεσης. Και τούτα που αναφέρουμε ίσχυαν, τουλάχιστον μέχρι πρότινος, μόνο για μας τις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Στην άλλη πλευρά του φεγγαριού, ο υπόλοιπος πλανήτη ς ζούσε και εξακολουθεί να ζει μέσα στην καταχνιά και στο σκοτάδι της ανέχειας. Θα επισημάνουμε, επίσης, ότι η δική μας γενιά ήταν απ' τις τελευταίες τυχερές, που στα παιδικά της χρόνια, βρήκε και ενσωμάτωσε στην ψυχοδομή της το αυθεντικό και το γνήσιο εκείνης της εποχής. Στο νησί μας ειδικότερα, ζήσαμε τη ζεστασιά της αληθινής επικοινωνίας στα πεζούλια της κάθε γειτονιάς. Γαλουχηθήκαμε με τις παραδόσεις ενός ξεχωριστού πολιτισμού που καλλιέργησαν επί αιώνες οι πρόγονοί μας. Απολαύσαμε την ομορφιά της φύσης, σ' ένα περιβάλλον ακόμη ανέγγιχτο από βάρβαρες παρεμβάσεις. Οι γονείς μας -και αυτό το γνωρίζουμε καλύτερα όσοι καταγόμαστε από αγροτικές οικογένειες- έγιναν οι δίαυλο
επικοινωνίας μας με τη φύση, ώστε να αισθανόμαστε αναπόσπαστα κομμάτια της. Παρ' όλα τα θετικά, όμως, δεν καταφέραμε η συνισταμένη της κοινωνίας μας να έχει σήμερα, ως κέντρο βάρους της, αυτά τα ιερά δώρα. Μας παρέσυρε η λαίλαπα των καιρών. Αν συμφωνήσουμε με τα λόγια του ποιητή, ότι δηλαδή τα παιδικά χρόνια είναι το θησαυροφυλάκιο της ζωής κάθε ανθρώπου, εμείς οι Ζακυνθινοί θα έπρεπε να είμαστε υπερήφανοι γιατί το δικό μας θησαυροφυλάκιο είναι ανεκτίμητο και μεγάλο. Όσοι ασχολούμαστε με τα γράμματα και τις τέχνες, ανασύρουμε πολύ συχνά θησαυρούς απ' αυτό. Για τους μουσικούς, το σουσούρισμα της κουρκουρίτσας κάτω απ' τα σπερδούκλια, ο µαίστρος που χάιδευε τις αλλοτινές παραλίες και τους αµµόλοφους µε τα στρουφουλίδια και τους θαλασσινούς κρίνους, ή το κελάρυσµα του κρασιού στον αυγουστιάτικο ληνό, αποτέλεσαν τα πρώτα µουσικά ακούσµατα.
Ο ήλιος που διαχεόταν µέσα στο πούσι, την ώρα της άρµπας, και γέµιζε τον αέρα µε ψήγµατα υγρού χρυσού, την παρθενική παλέτα για τον ζωγράφο. Οι ριζολιές απ' τις αιωνόβιες ντόπιες, ή τα καλοφτιαγµένα σκιάχτρα στα σταφιδάµπελα, το πρόπλασµα για τον γλύπτη. Η γαλήνη και η ηρεµία του ζακυνθινού τοπίου έδιναν ακόµη τη δυνατότητα για προσοχή και αυτοσυγκέντρωση στον αυριανό επιστήµονα και ερευνητή. Εµείς, που γράφουµε, ανασύρουµε απ' τη µνήµη µας εκείνες τις εικόνες, που κατέγραψε τότε ο νους µεσ' απ' την επισταµένη παρατήρηση, και επιχειρούµε σήµερα να τις µορφοποιήσουµε σε λόγο, όσο αυτό είναι δυνατό.
Μακάρι και οι νεότερες γενιές να βίωναν στα πρώτα τους χρόνια ένα παρόµοιο πλαίσιο ζωής, γεµάτο οµορφιά κα γνησιότητα.
Η ποίηση
Ασχοληθήκατε µε την ποίηση από πολύ νεαρή ηλικία. Απ' το γυµνάσιο ακόµη δηµοσιεύτηκαν ποιήµατά σας σε εφηµερίδες και περιοδικά. Παρατηρήσαµε όµως, ότι δεν εκδίδετε συχνά ποίηση, αν και όπως µας εξοµολογηθήκατε, σας εκφράζει κυρίως ο ποιητικός λόγος. Έχετε κάποια εξήγηση γι' αυτό; Ακόµη, πώς αντιµετωπίζουν, πιστεύετε, οι σηµερινές κοινωνίες την ποίηση;
Κατά την άποψή μας, θα λέγαμε ότι η ποίηση είναι η ψυχή των πραγμάτων' ορατών και αόρατων. Την αντιμετωπίζουμε ως κάτι ιερό, με πραγματικό δέος. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλά ποιήματα παρέμεναν και παραμένουν κλεισμένα στα συρτάρια μας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όχι γιατί θέλουμε να τα διορθώνουμε να τα διαφοροποιούμε κατά και-
ρούς, αλλά απλά και μόνο επειδή τρέμουμε στην ιδέα μήπως κακοποιήσουμε αυτή καθαυτή τη.μεγαλοσύνη της. Ύστερα, φοβόμαστε ότι έχουμε ξεπεράσει το όριο. Στην εποχή μας -αν και αντιπνευματική, όπως χαρακτηρίζεται- γίνονται πολλές συζητήσεις και εκδίδονται άπειρα βιβλία. Δεν ξέρουμε πόσο η ίδια η ποίηση είναι ευχαριστημένη από αυτό .:
Επειδή εμάς, όμως, ο ποιητικός λόγος έκφρασης μας γοητεύει και μας συναρπάζει, πάντα θα επιχειρούμε.
Κάποιος απ' τους λαούς, στον πλανήτη μας, ισχυρίζεται μεσ' απ' τις παραδόσεις του ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε από όνειρα. Εμείς υποψιαζόμαστε, πως αυτή τη δημιουργία είναι δυνατόν να την οφείλουμε σ' ένα θαυματουργό ποίημα με μέγιστη πνευματική πυκνότητα. Ένα ποίημα πλήρες νοημάτων και απαράμιλλη ς αισθητική; τελειότητας. Αυτό ίσως κάποτε εξερράγη, έκανε δηλαδή εκείνο το big bang με βάση την ορολογία των επιστημών,και ο ήχος της έκρηξης πλανάται γύρω μας μέχρι και σήμερα. Σε όσους δε, συντάσσονται με την πιο σύγχρονη θεωρία, που υπολογίζει ότι υπάρχουν παράλληλα σύμπαντα, εμείς απαντάμε και πάλι, πως όλα θα πρέπει να δημιουργήθηκαν από εκρήξεις ποιημάτων. Οι αναγνώστες της ποίησης, όπως και σε όλες τις προηγούμενες ιστορικές περιόδους, το ίδιο και σήμερα, παραμένουν ελάχιστοι. Πολλοί θεωρούν συνυπεύθυνου ς γι' αυτό και τους ποιητές. Παρατηρούν ότι, ενώ καταθέτουν τη σκέψη τους δημόσια, παράλληλα επιχειρούν να την αποκρύψουν απ' τον αναγνώστη.
Και το καταφέρνουν μέσ' από ένα, πέραν του δέοντος, αφαιρετικό τρόπο γραφής, δηµιουργώντας µε τις λέξεις γόρδιους δεσµούς και νεφελώµατα, προκειµένου η κατάθεση του προσωπικού, πολλές φορές, βιώµατος να µην είναι ευκρινής ή ακόµη χειρότερα για να εντυπωσιάσουν. Εµείς σ' ένα µεγάλο ποσοστό θα διαφωνούσαµε µ' αυτή την άποψη. Το κάθε ποίηµα, δεν µπορεί, παρά να γράφεται σε πάπυρο. Τυλίγεται µε ευλάβεια και δένεται απ' τον ποιητή µε µεταξωτή κορδέλα. Ο αναγνώστης, λοιπόν, πρέπει να το προσεγγίσει µε την ίδια ευλάβεια, να συνοδοιπορήσει µε τους στίχους, να στοχαστεί, Οι κοινωνίες µας, όµως, δεν επιτρέπουν τέτοιες πολυτέλειες. Οι περισσότεροι δεν διαθέτουµε ούτε την ανάλογη ψυχική ηρεµία, ούτε το χρόνο που απαιτείται. Δεν προλαβαίνουµε, συνήθως, ούτε καν να ξετυλίξουµε τον πάπυρο. Φυσικά, δεν θα συνηγορούσαµε στο ν' απαρτίζονται οι στίχοι από «σκόρπιες και ασύνδετες λέξεις;» δίχως να διακρίνεται πίσω απ' αυτές ούτε και η ελάχιστη σκιαγράφηση που να οδηγεί στο δέντρο, ή έστω σ' ένα µικρό κλαδί του. Τότε ο αναγνώστης προσπαθεί µάταια. Όσο και να πατάει, µέσα στο πλαίσιο του ποιήµατος, µε το µελάνι τού νου, δεν θα καταφέρει να εµφανιστεί µπροστά του καµιά µαγική εικόνα. Ας θυµηθούµε εκείνο το παιχνίδι που συναν- τούσαµε στα παιδικά περιοδικά και απεικόνιζε πολυδαίδαλα σχήµατα. Ο λόγος, όµως, που αρνούµαστε την ποίηση δε νοµίζουµε ότι είναι αυτός. Μέσα στους αφόρητα βιαστικού; ρυθµούς που βιώνουµε, καταλήξαµε πως ο χρόνος έχει νόηµα για µας, μόνο ως χρήμα. Δεν διαβάζουμε για να προβληµατιστούµε, να στοχαστούµε, να µάθουµε, αλλά για να διασκεδάσουµε, να χαλαρώσουµε, να ξεχάσουµε για λίγο τον τρόπο ζωής, που εµείς οι ίδιοι έχουµε επιλέξει
Ο Μύθος και το παιδικό βιβλίο
Με ανάλογο πάθος βλέπουμε ότι ασχολείστε και με το παιδικό βιβλίο. Τώρα μάθαμε ότι ετοιμάζετε ένα βιβλίο για νέους, με θέμα τις φοβίες, το ρατσισμό, και την έλλειψη σεβασµού σε κάθε µορφή διαφορετικότητας. Τι είναι αυτό που σας προσελκύει στο συγκεκριµένο λογοτεχνικό είδος;
Εδώ θα επαναλάβουμε αυτό το τόσο κοινότοπο, όσο και πέρα για πέρα αληθινό: Τα παιδιά είναι το μέλλον, η ελπίδα, το αύριο. Δίχως αυτά δεν έχει θέση το όνειρο στον κόσμο μας. Και λέγοντας τα παραπάνω, δεν υπερασπιζόμαστε ένα είδος νεολαγνείας -χαρακτηριστικός όρος συμπεριφοράς, κατά τους αρμόδιους- που έχει ενσκήψει στις κοινωνία; μας τα τελευταία χρόνια και παραμερίζει όλους τους άλλους. Ειδικά οι ηλικιωμένοι αποπέμπονται από κάθε λειτουργία ως άχρηστοι και αναποτελεσματικοί. Ίσα ίσα κάθε ηλικία είναι απαραίτητη στο κοινωνικό γίγνεσθαι, και θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται από τους υπόλοιπους με αμέριστο σεβασμό, φροντίδα και προσοχή. Ιδιαίτερα εκείνα; των υπερηλίκων. Και για να γίνουμε πιο κατανοητοί, εννοούμε ότι έχουμε καθήκον να σκύψουμε ουσιαστικά πάνω απ' τα παιδιά. Να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά τους για μια περισσότερο δημιουργική ζωή. Την αυτονομία τους, την ελευθερία στη σκέψη, την πρόσβαση στην αληθινή γνώση, την καλλιέργεια της φαντασίας τους. Αλλά η περίοδος που διανύουμε, δυστυχώς, ευνοεί μετά μανίας μόνο την πληροφορία και την εικόνα. Η τηλεόραση, το διαδίκτυο, ακόμη και το κινητό, τα βομβαρδίζουν με σωρεία πληροφοριών -συνήθως οι περισσότερές είναι άχρηστες--και τα παιδιά βρίσκονται σε μόνιμη σύγχυση. Πρώτον, ο εγκέφαλος, όπως και των ενηλίκων άλλωστε, αδυνατεί να καταγράψει όλες αυτές τις πληροφορίες και δεύτερον, η εκπαίδευση δεν προωθεί την κριτική σκέψη, ώστε το παιδί να επιλέξει, απ' αυτές που θα καταγραφούν, όσες θα τον οδηγήσουν στη γνώση και αργότερα στην πνευματική καλλιέργεια. Η εικόνα πάλι, προκατασκευασμένη και στατική απεικόνιση των πάντων, δεν βοηθάει στην όξυνση της φαντασίας του.Το ίδιο και το έτοιμο βιομηχανοποιημένο παιχνίδι που κατακλύζει τα παιδικά δωμάτια. Τώρα θα μου πείτε, η τεχνολογία δεν προσφέρει καθόλου στην εξέλιξη; Δεν απλοποιεί πολλά πράγματα κι έτσι κερδίζουμε χρόνο; Θεωρητικά, οπωσδήποτε ναι. Εδώ όμως δε γίνεται χρήση της τεχνολογία; αλλά κατάχρηση. Όταν ένα παιδί βρίσκεται καθηλωμένο μπροστά σε μια οθόνη ατέλειωτες ώρες, χάνει όλο το χρόνο του και μαζί μ' αυτόν την πραγματική ζωή. Το ίδιο μοτίβο, στοιβαγμένη ς πληροφορίας, ακολουθεί και το παιδικό βιβλίο σήμερα. Ο μύθος, ο κινητήριο; μοχλός της παιδικής φαντασίας, στην εποχή μας εξαφανίζεται. Η φαντασία όμως είναι εκείνη που δημιουργεί. Γι' αυτό παρατηρούμε ότι το πιο δύσκολο στις μέρες μας, είναι να καταφέρει ένα παιδί να «ταξιδέψει». Μπορεί να θαυμάσει ένα σπίτι, ενδεχομένως και να το σχεδιάσει τέλεια, αλλά αδυνατεί να φανταστεί τα ψιθυρίσματα των πλασμάτων που το κατοικούν, ή να αισθανθεί τις μυρωδιές τους. Η ζωντανή επαφή με τη φύση, που είναι και ο κυριότερο; δάσκαλοι; σ' αυτή την ηλικία, έχει αντικατασταθεί από κάθε είδους εικονική πραγματικότητα. Τα παιδιά αγνοούν μέχρι και τα οικόσιτα ζώα που για μας ήταν μοναδική συντροφιά. Και θα ήταν μικρό το κακό, αν δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν το μαϊντανό απ' τον άνιθο. Σε σχολείο μεγαλούπολη ς είδαμε να μπερδεύουν το πρόβατο με το μοσχάρι. Δεν συζητάμε, βέβαια, για δέντρα,λουλούδια, πουλιά και άλλες τέτοιες «λεπτομέρειες». Μα όταν δε γνωρίσεις το όλον μέσα στο οποίο εμπεριέχεσαι, σίγουρα, το λιγότερο που έχεις να υποστείς είναι να σε συνοδεύουν, μέχρι το τέλος, ψυχονοητικέςαναπηρίες. Όσο για την οικογένεια, αυτή έχει συρρικνωθεί, κατά κανόνα είναι ολιγομελής και τα μέλη της παραδίδουν τα παιδιά στην τεχνολογία αβασάνιστα, με την δικαιολογία της έλλειψης χρόνου. Τα πεζούλια χορτάριασαν, ο νόνος και η νόνα απομακρύνθηκαν,παίρνοντας μαζί τους και τα παραμύθια. Ο μυθος όμως, είναι το πρωτογενές δομικό υλικό για την την όξυνση της φαντασίας, όπως ακριβώς και το μητρικό γάλα για την ψυχοσωματική ανάπτυξη. Με τη φαντασία του πορεύεται για πολλά χρόνια το παιδί, και αυτή μετατρέπει σε στοχασμό ως ενήλικας. Πώς, λοιπόν, να μην ανταποκριθεί κανείς, όταν γράφει, σε μια τέτοια πρόκληση;
Η γλώσσα μας
Τον τελευταίο χρόνο, εκδόθηκε από το Πανεπιστήµιο της Πάτρας ένα βιβλίο σας, µε τίτλο Στου αµπελιώνε τσι φουρκάδες ή ο γάµος πάει αµόντε σε ζακυνθινό γλωσσικό ιδίωµα, που διδάσκεται από φέτος στους φοιτητές του Εργαστηρίου Νεοελληνικών Διαλέκτων του Πανεπιστηµίου. Μάθαµε ότι µετά την παρουσίαση που έγινε στο Πνευµατικό Κέντρο του Δήµου µας, σε συνεργασία µε το ΤΕΙ Ζακύνθου, το Πανεπιστήµιο θα το παρουσιάσει και στην Αθήνα,στη Στοά του βιβλίου, στις 20 του Μάη. Τι είναι για σας αυτή η γλώσσα;
Όλες οι µυρωδιές, οι ήχοι και τα χρώµατα µιας εποχής που µας εγκατέλειψε. Ο πολυτιµότερος θησαυρός από κείνο το θησαυροφυλάκιο, όπως λέγαµε, των παιδικών χρόνων. Αυτό το βιβλίο γράφτηκε ως αντίδωρο σ' όλους τους ζακυνθινούς γονείς και στον τόπο για ό, τι µας πρόσφερε.
Η Ζάκυνθος σήµερα.
Ζείτε πολλά χρόνια στην Αθήνα και επισκέπτεσθε κατά καιρούς το νησί σας. Βλέπετε να έχει αλλάξει σήµερα η Ζάκυνθος;
Έχουν αλλάξει πάρα πολλά πράγµατα. Οι διαπροσωπικές σχέσεις, το τοπίο, η νοοτροπία, οι συµπεριφορές. Οι άνθρωποι έχουµε αποξενωθεί µεταξύ µας, αφού όλο τον ελεύθερο χρόνο µας τον καταναλώνουµε µπροστά σε µια οθόνη, όπως ακριβώς γίνεται στις µεγαλουπόλεις. Επιδίωξη της πλειοψηφίας είναι το γρήγορο και εύκολο κέρδος. Το ατοµικό συµφέρον και η αναλγησία για τον διπλανό µας, µπήκαν στην καθηµερινή ζωή και του Ζακυνθινού . Όλη η ύπαιθρος, κάµποι, βουνά, παραλίες χτίζονται αλόγιστα και µε τρόπο που να εξαφανίζουν το γαλήνιο ζακυνθινό τοπίο. Τα πουλιά χάνονται απ' τον ουρανό, τα φυτοφάρµακα στα χωράφια οργιάζουν και το χώµα βλασταίνει όλο και λιγότερο. Τα κοµµάτια γης που µέχρι σήµερα έχουν σωθεί, ευτυχώς, καλλιεργούνται' από µετανάστες, βέβαια. Και δεν έχουµε κανέναπρόβληµα να παραδεχτούµε, ότι η εργασία τους είναι µια συνεισφορά στο µέλλον της χώρας. Για όσα άσχηµα συµβαίνουν στον τόπο, εµείς δεν συµµεριζόµαστε απόλυτα τη νόνα που φουγιάζει: Ανάθεµα το παπόρο που έκαµε τη σύνδεση. Παπόρα πηγαινοέρχονταν πολλά στο λιµάνι της Ζακύνθου, όπως και στα άλλα Επτάνησα όλους τους προηγούμενους αιώνες,και αυτά συνέβαλαν κατά πολύ στον επτανησιακό πολιτισµό. Ξέραµε τότε να ξεδιαλέγουµε το καινούργιο που έµπαινε, να το γονιµοποιούµε και να δηµιουργούµε το δικό µας. Σήµερα µαστιζόµαστε, όπως έχουµε ξαναπεί, από πνευµατική άπνοια. Οι ελάχιστοι, που παραµένουν στο νησί για να φυλάνε Θερµο- πύλες, τοποθετούνται απ' τους πολλούς στο περιθώριο, ως αχρείαστοι. Αυτοί οι ελάχιστοι, είτε είναι άνθρωποι των γραµµάτων και του πνεύµατος, είτε καλλιτέχνες, βιοτέχνες, κτηνοτρόφοι, ή γεωργοί, που εξασκούν όµως το επάγγελµά τους µε βάση τις πανανθρώπινες αξίες, αυτοί στο τέλος θα περισώσούν ό,τι αποµείνει, ακόµη και την τελευταία στιγµή. Σ' αυτούς υποκλινόµαστε και ελπίζουµε. Ένας τόπος που έδρεψε κάποτε σπουδαία σοδειά, δεν µπορεί, παρά να ανακαλύψει και πάλι τον καλό σπόρο.
