ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΠΟΛΙΟΥΧΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΝΙΔΙΟΥ

Η ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΝΙΔΙΟΥ

Με την ευκαιρία της εορτής του Αγίου Ιωάννου στις 29 Αυγούστου,πολιούχου του Κρανιδίου, που εορτάζεται κάθε χρόνο πανηγυρικά και με μεγάλη ευλάβεια απο τους Κρανιδιώτες καταθέτω κι εγω ευλαβικά μια ιστορική αναφορά απο το βιβλίο ΤΟ ΚΡΑΝΙΔΙ του Μακαριστού Παντελεήμονος Καρανικόλα Μητροπολίτου Κορίνθου.

Η ΕΙΚΟΝΑ TOΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

H εξαίρετη και μεγαλόπρεπη εικόνα του Ι Προδρόμου Ιω­άννη και Βαπτιστή όπως αναφέρεται στα κείμενα, είναι έργο σπουδαίου αγιογράφου του 11ου αιώνα. Ίσως κάποτε διαβαστεί αν υπάρχει και κάποιο όνομα κάτω από την ασημένια πλάκα πού την σκεπάζει. Ακόμη από ειδικούς μπορεί με σχεδόν απόλυτη ακρίβεια να χρονολογική, οποτεδήποτε. Μερικοί λένε ότι είναι του 16ου αιώνα.Έκτος από τα κείμενα πού διάσωσε ο Άγγελος Μπούζος κυκλοφόρησε τυπωμένο αργότερα, χωρίς χρονολογία, ένα, ας το πούμε. συναξάρι, της εικόνος πού το διάβαζαν στην αγρυπνία με­ταξύ 28 και 29 Αυγούστου στη γιορτή, γιατί, επί πλέον, τα κείμε­να προτρέπουν να γίνεται Εσπερινός, Αγρυπνία και Λιτάνευση της εικόνας, στις όποιες να παίρνουν μέρος όλοι οι παπάδες του Κρανιδίου και φυσικά να γίνεται και ή Θεία Λειτουργία, όλα αυ­τά στις 28 βράδυ και 29 πρωί, κάθε Αύγουστο μήνα, την ήμερα τής Απότομης του Προδρόμου. Το συναξάρι αυτό το υπογράφουν ο Εφημέριος Μιχαήλ Τσαμαδός Οικονόμος και Δαμιανός Μονοχάρτζης, ηγούμενος της Ζωοδόχου Πηγής Κορωνίδας, με χρο­νολογία 30 Αυγούστου 1764.Ή εικόνα βρισκόταν στ' Άνάπλι. Την είχε κρυμμένη κάτω από ένα κρεβάτι σοφά ή μιντέρι, όπως τα λένε οι Τούρκοι, ή Τουρκάλα Χανιφέ Χανούμ Ελισάχ. Ή Οθωμανίδα αυτή ελαφρών ηθών γυναίκα, από τα Παρασάμια τής Συρίας, ήταν απόγονος μιας οικογένειας πού εξομώτησε παλαιότερα, γιατί ο Κιαμήλ Μπέης τής Κορίνθου το είχε προσδιορίσει αυτό, παρατηρώντας ότι ή οικογένεια Ελισάχ δεν ήταν γνήσια Οθωμανική φαμίλια αλλά Χριστιανική πού εξισλαμίστηκε. Η Χανιφέ Χανούμ, έμενε στ' Ανάπλι στο σπίτι της, πού ή τοποθεσία του περιγράφεται από το σχετικό κείμενο με τα πάρα κάτω: «προς δυσμάς έχει (το σπίτι) το Τζαμί το όποιο μεταβλήθηκε σε φραγκική Εκκλησία" και εις την γωνίαν του Τζαμιού προς το "Ιτσ - Καλέ είναι ή γωνιά του σπιτιού, δηλαδή, νοτιοανατολικά». Ό Λεωνίδας Μονοχάρτζης είχε φίλη την Χανιφέ Χανούμ. Είναι γνωστό από τα κείμενα και από την αιχμαλωσία του Δαμαλών Σωφρονίου ότι οι Μονοχάρτζηδες την εποχή πολύ προ του 1821 ήσαν φιλότουρκοι. Στις συναναστρο­φές τους με τους Τούρκους γνώρισε ασφαλώς και την Χανιφέ Χανούμ, το γένος Ελισάχ. Ό Λεωνίδας ήταν και σωματοφύλα­κας του Ρώσου Προξένου. Τη νύχτα λοιπόν στις 26 Αυγούστου 1764 επισκέφθηκε τη φίλη του Χανιφέ, ήταν φαίνεται και πιω­μένος ή μπορεί να ήπιαν μαζί με την Χανούμισσα. ΟνειρεύτηκεΌμως εκεί που κοιμότανε σ' ένα μιντέρι, στο σπίτι της Χανιφέ, ότι ένας μαύρος σκύλος έβγαινε από κάτω από το μιντέρι με διά­θεση να ξεσκίσει τον Λεωνίδα. Ξύπνησε τρομαγμένος και ζήτησε να δει κάτω από το σοφά απ' όπου έβγαινε ο μαύρος και άγριος σκύλος. Άναψε ένα κερί και έψαξε και ανακάλυψε με σηκωμέ­νες τις τρίχες του, από τον τρόμο και την έκπληξη, την μαύρη επιβλητική καi έτοιμη σαν να του μιλήσει, εικόνα τού Τ. Προδρό­μου. Για μια στιγμή σκέφθηκε να σκοτώσει την ερωμένη του, άλλά πιο ήρεμα ύστερα θυμήθηκε την σακολέβα του Κρανιδιώτη και φίλου του Καπετάν Χριστόδουλου Μετούση, πού είχε έρθει στ' Ά-νάπλι. Πήγε λοιπόν και του διηγήθηκε τα συμβάντα του ονεί­ρου του και την ανακάλυψη της εικόνας και με τούς ναύτες της Κρανιδιώτικης σακολέβας, Νικόλα Δ. Γκοΰστο ή Κουκούδη, Δη­μήτρη Μάρκου και Πέτρο Θώδα, πήρε την εικόνα, την έβαλε στη σακολέβα ή οποία έφυγε αμέσως για το Κρανίδι. Στις 30 Αυγού­στου παραδόθηκε η "Αγια εικόνα στον ξάδερφο του Λεωνίδα και ηγούμενο του Μοναστηρίου Κορωνίδας (Κοιλάδα) Δαμιανό Μονοχάρτζη πού την παράδωσε στην ιδιόκτητη Εκκλησία των Μο-νοχαρτζαίων, τον Πρόδρομο, όπου έγινε την ίδια νύχτα ολονυ­χτία και δοξολογία με συμμετοχή των τότε κατοίκων του Κρανιδίου.Φαίνεται όμως ότι για την σχεδόν αρπαγή τής εικόνας α­πό το σπίτι της Χανιφέ Χανούμ, ακολούθησε φασαρία, στην οποία επενέβη δ Ρώσος Πρόξενος με τις πλάτες τής Αυτοκράτειρας της Ρωρίας Αικατερίνης Β' (άκμασε το 1762—1796) και η υπόθε­ση οδηγήθηκε στο δικαστήριο, στο οποΐο έλαβε μέρος υπέρ του Λ. Μονοχάρτζη και σαν αντιπρόσωπος τής αυτοκράτειρας Αικα­τερίνης ο περίφηρος διδάσκαλος του Γένους, Σλαβινίου και Χερσώνος Ευγένιος Βούλγαρης (1716—1806).Κατά τα Ορλωφικά με τις σφαγές και καταστροφές των Τούρκων κατά των Ραγιάδων Ελλήνων στα 1769—1770, τότε πού εκπατρίστηκε και ο Κορίνθου Άγιος Μακάριος δ Νοταράς, η εικόνα του Τ. Προδρόμου από το Κρανίδι μεταφέρθηκε στις Σπέτσες, όπου οι Σπετσιώτες την επαργύρωσαν από ευλάβεια. Η εικόνα στις Σπέτσες φυλάχτηκε ένα με ενάμισο χρόνο στο Μονα­στήρι του Αγ. Νικόλα, στο οποΐο ήταν ηγούμενος ο Αγάπιος Τεπαρηνιώτης.Έκανε μάλιστα η εικόνα και το θαΰμα κατά το ο­ποΐο όταν οι αραπάδες, όπως φαίνεται κατά τις σφαγές επί Όρλωφ θέλησαν νά περάσουν για να καταστρέψουν τις Σπέτσες, ο άνεμος δεν τούς βοήθησε κι έτσι σώθηκε το νησί, το οποΐο φυσι­κά θα αντιστεκότανε. Ο Νικόλας Μονοχάρτζης και ο Λευτέρης Μονοχάρτζης έγραψαν γράμμα για την κατοχή της εικόνας απότην οικογένεια Μονοχάρτζη, και τo έστειλαν στiς Σπέτσες πρoς τoν ηγούμενο τοy Μοναστηρίου "Αγ. Νικολάου δια μέσου του Σπετσιώτη Δ. Σωτηρίου.Ή εικόνα του Τ. Προδρόμου ασημωμένη και συνοδεία με διάφορα δώρα και με 800 γρόσια από δωρεές, εστάλθηκε στο Πόρ­το Χέλι στις 21 Ιούλη 1772 με γράμμα των Δημογερόντων Σπε­τσών πού το υπόγραψε ο Δημογέροντας Ανάστασης Ι. Κυρίκου.Οι Μονοχάρτζηδες φοβήθηκαν μήπως η εικόνα άρπαχτεί και μεταφερθεί στην Ύδρα στον Προφήτη Ηλία, απ' τις Σπέ­τσες, γι αυτό έγραψαν προκαταβολικά στους Σπετσιώτες για την ιδιοκτησία τους πάνω στην εικόνα. Ή εικόνα είναι θαυματουργή, είναι ο Προστάτης και Πολιούχος του Κρανιδίου και προστάτεψε το Κρανίδι απ' τη χολέρα.Οι κάτοχοι της, από την αρχή διατύπωσαν την ανάγκη να γίνεται Εσπερινός, Λιτανεία, Όλονυχτία και Λειτουργία στις 28 και 29 Αυγούστου, με όλο τον κλήρο.Στην Επανάσταση του 1821 οι Μονοχάρτζηδες έβγαλαν το ασήμι με το όποιο την είχαν ασημώσει οι Σπετσιώτες και το πα­ρέδωσαν για τις ανάγκες του αγώνα.Σήμερα ή εικόνα είναι ασημωμένη. Φαίνεται ότι αργότερα την ξανασήμωσαν.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Απο παλαιότερους εορτασμούς με τον αείμνηστο Υφυπουργό Εξωτερικών Γιάννο Κρανιδιώτη και την τ. Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων κ.Άννα Ψαρούδα Μπενάκη:

-------------------------------------------------------------------------------------------------

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Στον τόπο όπου υψώνεται σήμερα ή Καθεδρική Εκκλησία του Τίμιου Ιωάννη Προδρόμου και Βαπτιστή, βρισκόταν μέχρι το 1852 ένα μικρό Εκκλησάκι. Ίσως να ήταν ένα παμπάλαιο Βυζαντινού τύπου χαριτωμένο Εκκλησάκι, το Εκκλησάκι αυτό. 'Αλλά ή ευσέβεια των καπεταναίων με επικεφαλής τούς Μονοχαρτζαίους θέλησε να κτιστεί μια μεγαλόπρεπη Εκκλησία, αυτή πού υπάρχει σήμερα σε βυζαντινό ρυθμό και με τρούλο.Ή θαυματουργή εικόνα του Βαπτιστή, για την οποία γρά­φουμε σε άλλο κεφάλαιο και ή σωτηρία από τη χολέρα στα 1854, έκαναν ώστε να εξακολούθηση τότε σε γρήγορο ρυθμό ή κατα­σκευή τής Εκκλησίας μετά τη θεμελίωση.Ό Καπετάν Κώστας Μονοχάρτζης σε συνεννόηση με την Ε­πιτροπή για την ανέγερση του Πρόδρομου πήγε στη Σμύρνη και έφερε από εκεί στο Κρανίδι, τον Ιταλό Αρχιτέκτονα Ιάκωβο Σεμπαστίνο στις 18 του Απρίλη του 1852. Την Επιτροπή τήςανέγερσης της Εκκλησιάς του Τ. Προδρόμου αποτελούσαν oι Κρανιδιώτες Εμποροπλοίαρχοι, Κώστας Μονοχάρτζης, Νικόλας Κασούνης, Λάμπρος I. Μπίας, Ανάστασης Νικολέττας, Α. Μερεμέτης και Γιάννης Παπαφραγκίσκος.Στο παλιό Εκκλησάκι του Προδρόμου υπήρχαν δυο αφιε­ρωμένα Μανουάλια πέτρινα και ένας Δεσποτικός θρόνος το ίδιο λίθινος. ° Ακόμη υπήρχε και ένα παλιό Ευαγγέλιο αφιέρωμα του Μοναστηρίου του Αυγού. Στη δυτική πλευρά του Εκκλησακίου υπήρχε αναθηματική τετράγωνη πλάκα με τα ονόματα των κατό­χων και ιδιοκτητών του Εκκλησιδίου εκείνου του Προδρόμου, Μονοχάρτζηδων, αλλά, σκόπιμα, όπως φαίνεται, από το γνωστό φθόνο πού δέρνει τούς ανθρώπους, καταστράφηκε, όταν γκρεμίστη­κε το παλιό Εκκλησάκι για να χτιστεί ο νέος Ναός στα 1852. Την ιδιοκτησία του Εκκλησιδίου οι εκπρόσωποι τής οικογένειας Μονοχάρτζη την μετεβίβασαν σ' όλη την Κοινότητα, στις 11 του Ιούλη του 1800. Εξαίρουν μόνο την εικόνα του Προδρόμου, για­τί υπήρχε δεσμευτική κατάρα να μη φύγει ποτέ ή παμπάλαια ει­κόνα του Τ. Προδρόμου από την κατοχή τής οικογένειας Μονοχάρτζη. Το ντοκουμέντο τής 11 Ιούλη 1800 υπογράφουν ή χή­ρα Μονοχάρτζη, οι Νικόλας Λ. Μονοχάρτζης, Γιάννης Δ. Μονο­χάρτζης, Γιώργης Σ. Μονοχάρτζης, Παναγιώτης Κ. Μονοχάρ­τζης, δ Ιερέας Κυριάκος I. Χατζηδαμιανοΰ. Το ντοκουμέντο τής αφιέρωσης του Εκκλησιακίου βεβαιώνεται με την σφραγίδα και την υπογραφή του Οθωμανού Τοπάρχη Κεχαγιά Μουράτ Κουσέμ. Ήταν μεγάλο λάθος το γκρέμισμα τής μικρής Εκκλησιάς του Τ. Προδρόμου, ιδιοκτησίας των Μονοχάρτζηδων, γιατί ή και­νούργια Μητροπολιτική Εκκλησία, μπορούσε να κτισθεί όπως κτί­στηκε μεγάλη, επιβλητική και ωραία, παράλευρα, κάπου εκεί κοντά. Μήπως δεν θα υπήρχε την εποχή αυτή άφθονος τόπος;Τα κόκαλα των πεθαμένων τής οικογένειας Mονοχάρτζη τα έχουν από τότε τοποθετήσει σε λάκκο κάτω από τη σημερινή Εκ­κλησιά του Προδρόμου. Το παλιό Εκκλησάκι του Προδρόμου το κατείχαν οι Μονοχάρτζηδες από το 1668. Ίσως τότε να έκτίστηκε. Όπως είναι γνωστό ή οικογένεια του πρώτου Μονοχάρτζη ή Κατράλη ήλθε από τον Κωνσταντίνο Αλγερίου, στα 1650. Στα 1759 καταστράφηκε άγνωστο για ποιους λόγους, ίσως από πει­ρατές ένα Μοναστήρι στην Ισπανία και ή καμπάνα του Τ. Προ­δρόμου του Κρανιδίου είναι ή καμπάνα του Μοναστηρίου αυτού.Το κείμενο (3 βΙ) αναφέρει ότι ή καμπάνα ονομαζόταν Μαγιορκέζα. Η καμπάνα υπάρχει ακόμα άθικτη στο καμπαναριό με καθαρά Ρωμαιοκαθολικά σύμβολα. Την είδαμε με μια συντρο­φιά στις 3—1—1976. Εμείς νομίζουμε ότι κάποιο Μοναστήρι στονησί Μαγιόρκα των Βαλεαρίδων της Ισπανίας έπεσε θύμα των κουρσάρων και κατεστράφη, όπως καταστρέφονταν την εποχή αύ­τη, από τούς πειρατές, όχι μόνο Μοναστήρια, όπως ή Νταού Πεν­τέλη, άλλα και χωριά και πόλεις, σ' όλη την λεκάνη τής Μεσο­γείου. Έτσι κάποτε κάποιος καπετάνιος Μονοχάρτζης την αγόρα­σε -στην Μαγιόρκα και την έφερε στην πατρίδα του το Κρανίδι.Ή ολοκαίνουργια Εκκλησιά του Τ. Προδρόμου φαίνεται ότι τελείωσε εντελώς, μέσα και έξω, στα 1873, ή στα 1873 έγι­ναν τα εγκαίνια.Το Συμφωνητικό τής ανοικοδόμησης τής Έκκλησίας τοΰ Τ. Προδρόμου το υπογράφουν ο Ιάκωβος Σεβαστϊνο Αρχιτέκτων, Ιταλός, τον οποίο τα κείμενα τον ονομάζουν και Λεβαντίνο, και ο καπετάν Κώστας Μονοχάρτζης, στο Ελληνικό Προξενείο τής Σμύρνης το Μάη του 1849. Μετά την υπογραφή υπάρχει έκκλη­ση του Κ. Μονοχάρτζη στους Κρανιδιώτες να βοηθήσουν όλοι στην ανοικοδόμηση τής Εκκλησιάς. Κατά το Συμφωνητικό ο Ι. Σεβαστίνο αναλαμβάνει να κτίσει την Εκκλησιά σύμφωνα με το σχέδιο του, με πέτρα, άμμο, ασβέστη και τα αναγκαία σίδερα, για να εκτελεστεί ή οικοδομή με ακρίβεια και στερεότητα, την δε αυλή τής Εκκλησιάς να την στρώσει με ντόπιες πλάκες. Ό Αρχιτέ­κτων οφείλει να τελείώσει την Εκκλησιά σε τέσσερα ή πέντε χρό­νια από τις αρχές του 1849. Ή προκαταβολή πού δόθηκε ήταν 40 Οθωμανικές, ασφαλώς δέ χρυσές, λίρες. Δόθηκαν ακόμη και τα έξοδα του ταξιδίοΰ του. Τα υπόλοιπα χρήματα θα δίνονταν σύμφωνα με το συμφωνητικό μετά την επιστέγαση τής Εκκλη­σιάς από την Κοινότητα Κρανιδίου.Επάνω από την Δυτική Πύλη τής Εκκλησιάς υπάρχει ακό­μη σήμερα ή πάρα κάτω ανάγλυφη επιγραφή: «Ό Ναός ούτος ώκοδομήθη εκ βάθρων το 1852 επί Επιτρόπων, Ιερέως Λουκά Β. Νόνη, Λουκά Δ. Λουκά, Κωνσταντίνου Ζέρβα, Κώστα Στρίγκου, Χρ. Βενεκά, το δε τέμπλεο τούτου κατά το 1867 υπό του τέκτονος Φρατζέσκου Λυρίτη, Τηνίου». Στο Προσκυνητάρι τής ει­κόνας του Τ. Προδρόμου υπάρχει ή ακόλουθη επιγραφή: «Εικό­να την δε του θείου Προδρόμου, εν μαρμαρίνω πλαισίω έστήσατο τεχνίτης του 'Ιερού Ναού τούτου Φρα (γκισκος σ.ι !.) Λυρίτης».